Lee’nin Aşkın Renkleri Tipolojisi: İnsan İlişkilerinde Farklı Aşk Stilleri
Aşk, insanlar arasında derin duygusal bir bağ, sevgi, tutku ve bağlılık hissiyle karakterize edilen bir duygudur. Aşk, romantik ilişkilerde sıkça kullanılan bir terim olsa da, aynı zamanda aile bağları, dostluklar ve insanlar arasındaki diğer yakın ilişkiler için de geçerlidir.
İnsan ilişkileri, karmaşık ve çeşitli dinamiklere sahip bir alandır. Birçok insan, aşkı farklı şekillerde deneyimler ve ifade eder. Bu farklılıkları anlamak ve sınıflandırmak için farklı psikolojik modeller ve teoriler geliştirilmiştir. Lee’nin Aşkın Renkleri tipolojisi, aşkı ve aşk stillerini anlamak için önemli bir modeldir.
John Alan Lee, 1973 yılında Aşkın Renkleri tipolojisini geliştirdi. Bu tipolojiye göre, aşkın temel biçimleri Eros, Ludus ve Storge olmak üzere üç tanedir.
–Eros tutkulu aşkı, Ludus oyun oynama aşkını, Storge ise arkadaşça sevgiyi betimler. Bunlarda kendi içlerinde birleşerek;
-Eros ve Ludus birleşerek Mania’yı ,
-Storge ve Ludus bir araya gelerek Pragma’yı,
-Eros ve Storge bir araya gelerek Agape’yi meydana getirir.
Lee, bu kategorileri “aşk dilleri” veya “aşk stilleri” olarak adlandırdı. Her bir stil, insanların aşkı nasıl deneyimlediğini, ifade ettiğini ve ilişkilerinde nasıl davrandığını açıklamaktadır.
Tutkulu Aşk (Eros): Tutkulu aşk, romantik, yoğun ve duygusal bir aşk şeklidir. İnsanlar tutkulu aşkı romantik ilişkilerde ve cazibede deneyimler. Tutkulu aşık, romantik ve çekici bir partneri arar ve yoğun duygusal ve cinsel çekim hisseder. Lee’nin yaptığı çalışmada tipik bir eros sevgisi gösteren kişi, çocukluğunu mutlu bir çocukluk olarak tanımlamakta, ebeveynleri ve kardeşleriyle sıcak bir ilişki hatırlamaktadır.
Oyunbaz Aşk (Ludus): Oyunbaz aşk, oyuncu ve oyunbaz bir yaklaşımdır. İnsanlar bu aşk stiliyle, flört, cazibe ve heyecan dolu ilişkileri tercih ederler. Bağlılık yerine özgürlük, macera ve eğlence ön planda kısa ömürlü bir aşktır. Ludus sevgisi gösteren kişi, çocukluğunu sıradan olarak tanımlamakta, şimdiki hayatını tatmin edici bulmaktadır ancak bu konuda hevesli olmaktan uzaktır.
Arkadaşça Aşk (Storge):Arkadaşça aşk, dostluk ve derin bir bağa dayanan bir aşk şeklidir. Yavaş yavaş büyüyen karşılıklı paylaşım ve kendini açma içeren bir aşktır. İnsanlar arkadaşça aşık olduklarında, güven, saygı ve anlayışa dayalı uzun süreli ilişkileri tercih ederler. Romantizmden daha çok rahatlık ve güven ön plandadır. Storge sevgisi gösteren kişi güvenli bir aile geçmişine sahiptir, yaşamın güzel olduğunu düşünür ve arkadaşlarına güvenebileceğini hisseder.
Gerçekçi Aşk (Pragma): Bu aşk, mantıklı ve gerçekçi bir aşk stili olarak tanımlanır. Yaşamın bilinçli bi değerlendirilmesini içerir, pratik ihtiyaçları karşılayabilenle , yaş, eğitim, meslek, din, hayat tarzı, kişilik gibi özellikler açısından kendisine uygun olanla eşleşilen bir aşk tipolojisidir. İlişkilerde kararlılık, güvenilirlik ve uyum aranır.
Özgeci Aşk (Agape): Özgeci aşk, başkalarına yönelik sevgi, fedakarlık ve bağışlama üzerine odaklanır. Kişi karşılık beklentisi olmadan sevmeyi kendi görevi olarak görür. İnsanlar genellikle aile, arkadaşlar veya insanlığa duydukları genel sevgi ve yardımseverlikte deneyimlerler. Koşulsuz, sevecen, bağışlayıcı, mantık içeren, şefkatli ve kendini feda edicidir.
Saplantılı Aşk (Mania): Saplantılı aşk, yoğun bir tutku ve kıskançlıkla karakterize edilen bir aşk şeklidir. İnsanlar saplantılı aşık olduklarında, güvensizlik, obsesif düşünceler ve çelişkili duygular yaşayabilirler. Ait olmayla ilgili sürekli kaygı duyar ve sevildiğine dair tekrar tekrar onay ister. Tipik bir mania sevgisi gösteren kişi, çocukluğunun mutsuz olduğunu düşünür. Yalnızdır ve eğlenceli işlerden de yoksundur. Aşık olmayla ilgili kaygı yaşar, sevgilisi ile takıntılı derecede meşgul olur, bütün rakipleri ve başına gelebilecek felaketler hep gözünün önündedir ayrıca ilişkinin kötüye gittiğine dair gelen işaretlere karşı son dakikaya kadar kayıtsız kalır.
Lee’nin Aşkın Renkleri tipolojisi, insanların aşkı ve ilişkileri nasıl deneyimlediğini anlamak için kullanışlı bir modeldir. Her bir aşk stili, farklı özelliklere, tercihlere ve davranışlara sahip insanları tanımlar. Bu tipoloji, insanların kendi aşk stillerini ve partnerleriyle uyumlarını daha iyi anlamalarına yardımcı olabilir. Ayrıca, farklı aşk stillerinin bir ilişkide nasıl etkileşime girebileceği ve uyum sağlayabileceği konusunda da önemli bir perspektif sunar.
